Home

St. Herinnering LO-LKP wil meer bekendheid geven aan de geschiedenis van het verzet door LO en LKP. Daartoe stelt zij de inhoud van dit gedenkboek (en meer dan dat!) hier in digitale vorm aan de geïnteresseerde lezer beschikbaar.

Het Grote Gebod Gedenkboek van het verzet in LO en LKP tijdens de Tweede Wereldoorlog

Dit gedenkboek (in twee delen) bevat een grote hoeveelheid informatie over de geschiedenis van de LO (Landelijke Organisatie voor hulp aan onderduikers) en haar gewapende tak LKP (de Landelijke Knokploegen). Dit was tijdens de Tweede Wereldoorlog de grootste verzetsorganisatie in Nederland. De titel van het boek Het Grote Gebod verwijst naar de bijbeltekst waarin veel verzetsmensen die zich bij deze organisatie aansloten hun motivatie voor verzet zagen verwoord.

Toen als gevolg van terreur en verraad steeds meer verzetsmensen werden opgepakt en/of het leven lieten ontstond in kringen van het verzet het initiatief te pogen zoveel mogelijk informatie over wat er gebeurde te verzamelen en vast te leggen. Die informatie zou ook dienen om degenen aan wie hun inzet voor het verzet het leven kostte te gedenken. Al tijdens de oorlogsjaren werd een oproep gedaan gegevens te bewaren om deze na de bevrijding te kunnen boekstaven. Dit vormde de eerste aanzet voor de samenstelling van het gedenkboek Het Grote Gebod. In dit gedenkboek zou behalve de geschiedenis van dit verzet ook de motivatie tot het plegen ervan tot uiting moeten komen. Die ligt voornamelijk in het verlenen van hulp aan de naaste in nood. Maar voorkomen moest worden dat deze geschiedschrijving zou functioneren als eerbetoon aan verzetsmensen die de oorlog overleefden. Daarom werd van degenen die nog in leven waren niet hun werkelijke naam maar uitsluitend hun schuilna(a)m(en) vermeld. Alleen wie het leven lieten werden bij hun echte naam genoemd (naderhand brachten Registers hierin verandering). Van Het Grote Gebod verschenen in 1951 de eerste en de tweede druk. Ongewijzigde herdrukken zagen in 1979 en in 1989 het licht.

De opzet

Uit de Verantwoording: "Het plan van Het Grote Gebod is, de geschiedenisvan het verzet in de LO en de LKP te boek te stellen voor het Nederlandse volk, opdat dit volk de zin, het karakter en de uitkomsten van dit verzet tot in volgende geslachten niet zal vergeten. Men vindt in dit boek dus niet de geschiedenis van de bezettingstijd, maar die van het verzet in de bezettingstijd en dan nog ten dele. De geschiedenis van de LO, de LKP en hun nevenorganisaties FC, PBS en CDK, benevens die van de CID, vanwege de sterke banden, die deze organisatie aan de LO verbonden, is beschreven. "

Het Grote Gebod en Registers

In de eerste drie edities van HGG (1951, 1951, 1979) werden geen alfabetische registers opgenomen. Naderhand werd het ontbreken daarvan steeds sterker als een gemis ervaren. Ook bleek het oorspronkelijke besluit om van verzetsmensen die nog leefden alleen hun schuilna(a)m(en) te vermelden een grote hindernis voor historisch onderzoek; na verloop van tijd werd steeds minder inzichtelijk wie indertijd met namen als zwarte Dirk, blonde Jaap of kleine Koos werden aangeduid. De vierde druk bracht hierin verandering doordat daaraan, in de vorm van een los katern, registers zijn toegevoegd. Het betreft vier indices op schuilnamen, persoonsnamen, trefwoorden en topografische namen. Het belang van registers op plaatsnaam en trefwoorden is duidelijk: zij vergroten de toegankelijkheid van de inhoud. De bijzondere waarde van de registers op schuilnamen en persoonsnamen verdient hier speciale nadruk. Die ligt daarin dat in de alfabetische lijst op schuilnamen waar mogelijk ook alle echte namen (dus ook van verzetsmensen die de oorlog overleefden) zijn vermeld en in de index op echte namen (waar mogelijk) de bijbehorende schuilnamen zijn toegevoegd. Dit voor zover het voor de samenstellers in de jaren 80 (ook uit mondelinge bron) nog te achterhalen viel. Doordat de paginering van alle drukken identiek is vormt dit losse katern ook op voorgaande drukken een evenzo waardevolle aanvulling. Terwijl de inhoud van de boeken zelf ongewijzigd bleef werd op deze wijze behalve de toegankelijkheid ook de historische waarde ervan aanmerkelijk vergroot.

Terug naar hoofdmenu